Татар халык авыз иҗаты: тизәйткечләр

***
Абагага бага-бага, башым бәрдем баганага.
Андый төймә Ләбибәдә дә бар, Нәфидәдә дә бар.
***
Әрәмәдәге әрем әче.
***
Җылы җәйнең көннәрендә
Җәймә тау итәгендә
Җизни кызы Җәүһәрия
Җиләк җыя чиләгенә.

***
Җиләк, җиләк, җиләкләр,
Бик тиз тулмый чиләкләр.
Тулыр иде чиләге,
Юк бит аның җиләге.
Җидегәндә җиде кыз,
Җиргә якын ул йолдыз.
Җиргә якын җидегәндә
Җиде йолдыз, җиде кыз.
***
Капкага капка каршы,
Капкага капка капма-каршы.
***
Кулда тукмак,
Алыйк кер тукмап:
Тукта, тукта, тукмама,
Тукма, тукма, туктама!
Туктап тукмап булмый ул,
Тукмап тукмак тынмый ул.
***
Карамалының кара малаена чана карамаларга биргән идем, карамалады микән шул кара малай, карамаламады микән ул кара малай.
***
Карамаласа карап кайт, карамаламаса карганганына, карганмаганына карамыйча алып кайт. Ул карамаламаса, үзем карамалармын.
***
Мич башында биш мәче, биш мәченең биш башы. Биш мәченең биш башына ишелмәсен мич ташы.

***
Талга кунар бер тартар,
Ул тартарны тал тартыр,
Тартар басып талны тартыр,
Тал тартыр, тартар калкыр,
Тартар калкыр, тал тартыр.
***
Тәкәрлек, тәкәрлек,
Тәңкәң булса миңа бир.
***
Синең мускул мускулмыни, мускул түгел ул-мыскыл.
Менә Мостафа мускулы мускул дисәң дә мускул.
***
Торма тора тырмада,
Торна төште тырмага.
Торма, торна, тырмада.
Торна, торма тырнама.
Тукта, тотыйм тырманы,
Торна туктап тормады.
Тотып торам тырманы,
Торна тишкән торманы.
Тук, так, тук, так.
Тукмап, тукмап талса тукмак,
Тора туктап, гайрәт туплап.
Туктап, туктап туйса тукмак,
Тагын тукмат тук, так, тук, так.
***
Сезнең кызлар безнең кызларга киндер тукмаклашмакчылар иде. Тукмаклашырлар микән, тукмаклашмаслар микән?
***
Тукмаклашсалар, тукмакларын алып килсеннәр, тукмаклашмасалар, тукмакларын биреп торсыннар.
***
Дару белән өч шешә,
Шешә бавын теш чишә, шешә чишсәң теш шешә.
***
Җилбер-җилбер җилбәзәк,
Җилпәзәле илгәзәк.
Җәяүле дә, атлы да,
Җилфердек канатлы да.
Сыерчык, сыерчык,
Нинди матур сызгырчык!

***
Быж-быж килә бер быжан,
Шөпшә түгел ул – быжан.
Кигәвен дә түгел ул,
Ә аларга охшаган.
Быжан – быжан, быж – быжык,
Син мине чага күрмә.
Тавышың ай – яй яман,
Өебезгә дә кермә.
***
Ат та йөри
Карда,
Карт та йөри
Карда.
Атның
Картасы бар,
Картның
Картасы бар.
Карта карап
Карт та
Арып калган
Артта.
Күрәсеңме,
Таҗи абзый
Бакчасында
Түтәл казый.
Кәҗә – фәлән
Кермәсен дип,
Газапланып,
Казык кадый.
Казык тормас
Кадап кына.
Тотар аны
Кадак кына.
Таҗи абзый
Уйлап торды
Озак кына:
Әллә бакча
Уртасына
Куйсын микән
Тозак кына?
***
Шәл кәҗә
Без дә таптык шәт кәҗә.
Әби әйтә: шәп кәҗә!
Сөтлесен сөтле түгел,
Ләкин бит ул шәл кәҗә,
Югалтырга жәл кәҗә.