Табигатьтә витаминнарга балдан да бай продукт юк. Балның файдасы турында:

Борынгы фикер ияләре балны озак яшәү мөмкин­леге бирүче һәм сәламәтлек эликсиры дип атаганнар. Ул электән үк бөтен халык­ларда да киң кулланылган һәм уникаль медикамент дип саналган.

Бал хәзер дә кешеләр­не күптөрле авырулардан дәвалый. Аның үсемлек һәм төрле үләннәр белән катнашмасы уңай нәтиҗә бирә: ашказаны-эчәк трак­тын нормальләштерә, ал­лергиягә, склерозга каршы көрәшә, тонусны күтәрә, ялкынсынуларны бетерә, матдәләр алмашын, тире­нең туклануын яхшырта, организмны ныгыта һ.б. Балның составында антибиотиклар күп, шуңа күрә ул антибактериаль чара да булып тора. Тик 60 градус­ка кадәр җылытканда яки кояшта тотканда бал актив­лыгын, өлешчә яки тулысынча витаминнарын, аксым, ароматлы матдәләрен һ.б. югалта. Шуңа да аны 40 градустан да югары темпе­ратурага куярга ярамый.
Бал составы
Бал составында 300дән артык матдә, 30 микроэле­мент (тимер, йод, кобальт, марганец, бакыр, фтор, цинк һ.б.), фруктоза, глюкоза, В1, В2, ВЗ, В5, В6, Н, К, С, Е, РР витаминнары, А провитами­ны һәм башкалар бар. Микро­элементларга килгәндә, карабодай балында алар аеруча күп. Цинк, марга­нец, бакыр кан әйләнешен яхшырта, акыл эшчәнлегенә уңай тәэсир итә. Өстәвенә, цинк күрү сәләтен арттыра. Тимер исә гемоглобинны күтәрә.
Балның калорийлык дәрәҗәсе - 315-335 ккал. 1 л бал якынча 1420 г авыр­лыкта була.
Табигатьтә микроэле­ментларга балдан да бай продукт юк. Ул тамакны яки ашказанын ялкынсындырырга мөмкин. Шуңа күрә аның эремәсен куллану күпкә файдалырак. Балдагы биологик актив матдәләр дә үзгәреп тора. Шуңа да аны төрле соклар, үлән кай­натмалары, төнәтмә белән кушканда, биологик кыйм­мәте тагын да арта. Сәламәт булу өчен олы яшьтәге кеше көнгә 100 г, балалар 30-50 г бал ашарга тиеш. Бу очракта рационнан башка баллы әй­берләрне (варенье, шикәр, конфет һ.б.) сызарга туры киләчәк.
Куллану алымнары
Балның үзен генә дә, азыкка салып та кулланыр­га мөмкин. Физиотерапиядә балдан ванна, компресс ясыйлар, шәм, аэрозоль итеп файдаланалар.
Миокардит, миокардиосклероз, гипертоник авырулар булганда, йөрәк ритмы бозылганда урман һәм дала, лаванда балы ашарга киңәш ителә. Аны 1-2 ай дәвамында көнгө 3-5 тапкыр 50-90 г кулланыгыз. Салкын тигәндә, бронхит, туберкулез белән чирләгән­дә балның сөт, май, алоэ белән катнашмасы аеруча ярдәм итә.
Ир-атларга төрле авыруларны дәвалау өчен 70-100 г бал ашарга кирәк. Дәвалану курсы - 1,5 ай. Балның 30%лы эремәсе белән сары мәтрүшкә тө­нәтмәсеннән массаж ясау да уңай нәтиҗә бирер. Хатын-кызларга юкә, урман һәм бөтнек балы ярдәмгә килер. Ул авыртуны басар, тынычландырыр. Яра, җәрәхәт, пешкән урын­нарны дәвалаганда 80 г бал, 20 г балык мае һәм 3 г ксероформадан әзерләнгән мазь файдаланыла.

Кайчан кулланмаска
Бал универсаль дәвалау үзлегенә ия булса да, соңгы елларда аллергия белән ин­тегүчеләр саны бермә-бер артты. Чөнки бал кортла­рына камыш шикәрен күп ашату, авырулардан саклау өчен төрле химик матдәләр куллану аркасында балдан кешедә аллергия барлыкка килә башлады.
Йөрәк чирләреннән бал